‘వఱడు ‘ – అల్లం శేషగిరిరావు గారి ‘అరణ్య ఘోష’ కథాసంకలనం లోనిది.

పొలిటికల్ సైన్స్ లో ఎం ఏ పట్టా పుచ్చుకున్న అల్లం శేషగిరి రావు గారు, రైల్వేస్ లో పని చేసి రిటైర్ అయ్యారు. విశాఖపట్నం లో నివసించారు. ఆంగ్ల సాహిత్యంలోని అనేక ప్రసిద్ధ రచయితల రచనలను ఆయన ఇష్టంగా చదువుకున్నారు.

బాల్యం ఒరిస్సా లోని ఛత్రపురంలో గడిచింది. చుట్టుపక్కల ఎక్కువ అటవీ ప్రాంతం.

ఆయన తన పదమూడవ ఏటినించీ, స్నేహితులతో , ఇంట్లో వారితో కలిసి, వేటకు వెళ్లడం అడవుల్లో చాలా సమయాన్ని గడపడం జరిగింది.

అటవీ నేపథ్యంలోనే ఎక్కువ శాతం కథలు రాసారు. రాసిన పదిహేడు కథల్లో సమాజంలో వుండే అసమానతలూ, అట్టడుగు వర్గాల జీవితాలపై విశ్లేషణ, ముఖ్య ఇతివృత్తాలుగా , మనకు కనిపిస్తాయి.

కథల్లో ప్రకృతిని వర్ణించేటప్పుడు ఆయనకున్న పరిశీలనా జ్ఞానం , భావుకత్వం మనల్ని కట్టి పడేస్తాయి.

1981 లో ఆయన ఆంధ్రప్రదేశ్ సాహిత్య అకాడమీ వారి పురస్కారం లభించింది.

*** కథను ప్రచురింపడానికి అనుమతినిచ్చిన శ్రీమతి మాధవి, శ్రీ రఘునాథ్ అల్లం గార్లకు కృతజ్ఞతలు.

కథను ‘గానా’ (Ganaa) ద్వారా వినాలంటే –

https://gaana.com/podcast/harshaneeyam-season-1(Harshaneeyam on Gaana app)

స్పాటిఫై యాప్ లో వినాలంటే –

http://bit.ly/harshaneeyam(Harshaneeyam on Spotify)

ఆపిల్ ఐట్యూన్స్ లో వినాలంటే –

http://apple.co/3qmhis5(Harshaneeyam on Apple. Podcast)

వఱడు   :

రాత్రి పదిగంటలు కావస్తోంది. ఆ కీకారణ్యమంతటా పేరుకున్న నల్లటి జారు ముద్దలాంటి చీకటి అలుముకునుంది. కేంపు గుడారాలు మాత్రం తెల్ల తెల్లగా కనిపిస్తున్నాయ్. మధ్యలో అక్కడక్కడ కేంపు పనివాళ్ళు వన్య మృగాల బారినుండి రక్షించుకోడానికి వేసిన మంటలు, దూరాన్నించి కొరివి దెయ్యాల్లా కన్పిస్తున్నాయ్. గుడారాల్లో హరికెన్ లాంతర్లు మిణుకు మిణుకు మంటూంటే, ఆఫీసు టెంటుల్లో  పెట్రోమాక్సు లైటు వెలిగిపోతోంది. దశరధరామయ్య గారు ఇంకా ఆఫీసు పనిచేసుకుంటున్నారు. అలా రాత్రి ఒంటి గంట వరకూ ప్రతిరోజూ పని చెయ్యడం ఆయనకి పరిపాటే. –

చిమ్మెట్టలు “జూయ్ “మనిచేసే శబ్దం తప్ప అంతా నిశ్శబ్దంగా వుంది. ఎక్కడో దూరంగా కొండల్లో కొండ గొర్రె అవిరామంగా “కార్ కార్ “మని అరుస్తోంది. దశరధ రామయ్యగారికి చిన్న దగ్గుతెర వచ్చింది. కాస్సేపు గొంతుకలో కఫం తగ్గేదాకా దగ్గి, గుండెని చేత్తో పట్టుకుని టెంటు  తెర తొలగించి బైటకొచ్చి తుపుక్కున ఉమ్మాడు. ఆయాసం కాస్త తేలికపడిన తరవాత, ఇహ ఇవాల్టికి ఇంటికి పోదామనుకున్నాడు. – కానీ ఇంకా బోలెడు పనుండి పోయింది. ఐనా ఇప్పుడు టైము ఎంత అయుంటుందో అని చిన్నయ్య గుడారం వైపు చూశాడు.

జీపు డ్రైవరు చిన్నయ్య హెడ్ క్వార్టర్సులో వుంటే, సరిగ్గా రాత్రి పన్నెండు గంటలకు ఎన్ని పనులున్నా లైటార్పేసి పడుకుంటాడు. అది అతని ఎక్సు మిలిటరీ డిసిప్లేన్  అంటాడు.

ఇంకా లాంతరు గుడారంలో వెలుగుతోంది. అంటే పన్నెండు కాలేదన్నమాట. సరే మరో గంట పనిచేసి పోదామని టెంటు లోకి దశరధరామయ్యగారు దూరుతుండగా “ఠకాలు”మని బూట్లు కొట్టుకున్న చప్పుడు, వెంటనే “గుడ్ నైట్ పంతులు బాబూ” అనే అరుపుకూడా వినిపించింది. అకస్మాత్తుగా మిలిట్రీ కాషన్ లాంటి అరుపు వినపడగానే ఉలిక్కి పడినా, అది చిన్నయ్య కేకే అని పోల్పేసుకున్నాడు. “ఆఁ రావయ్యా! నిద్రపోలా!” అని పలకరించాడు. తన గుడారం ముందు అటెన్షన్ ఫోజులో సెల్యూట్ చేస్తూ నిలబడ్డాడు చిన్నయ్య,

“రాత్రుళ్ళు కూడా నీ మిలిటీ సెల్యూట్లేనా మిలిట్రీ వదిలేసినా, ఇంకా ఆ డ్రెసులూ వీశడు బరువు బూట్లు, మిలిటీ సెల్యూట్లూ మానవు గదా….. రావయ్యా!…… భోంచేశావా?” అనడిగాడు దశరధరామయ్య..

“ఇప్పుడే అయింది బాబూ, చుట్ట కాల్చుకుందామని బైటికొచ్చాను. మీరింకా పని చేస్తున్నారా? అసలే మీ హెల్తు మంచిదికాదు. ఉబ్బసపోళ్ళు. ఈ చలికాలం ఇంతవరకూ పని చేస్తే ఒళ్ళు పాడైపోతాది, ఇంటికెల్లి పడుకోండి బాబూ, అమ్మగారొక్కరూ బితుకు బితుకు మంటుంటారు”.

“అప్పుడే ఎక్కడయ్యా? ఇంకా నన్ను తగలెట్టినంత పనుంది. ఒంట్లో బాగా లేదని పంచేయడం మానేస్తే ఊరుకుంటారా? అందులోనూ రిటైరైనవాడ్ని, కనికరించి తిరిగి వేసుకున్నారు. సరిగా పని చెయ్యకపోతే పీకి పారెయ్యరూ……..”

“బాబూ! ఇప్పుడు మీకు అరవై దాటుంటాయనుకుంటాను. ఇంకా ఎన్నాళ్ళిలా కష్టపడతారు?”

“చచ్చేవరకూ……! తప్పదు చిన్నయ్యా, చావకుండా బతికుండాలంటే చచ్చేదాకా పని చెయ్యక తప్పదు. లేకపోతే నాకు, నా పెళ్ళానికి ముద్ద ఎలా గడుస్తుంది. ఊళ్ళో చదువుకుంటున్న నా కొడుకును ఎవరు చూస్తారు?” అని బరువుగా భయంగా నవ్వి టెంటు లోకిపోయి కళ్ళు తడుచుకుంటూ కాయితాల ముందు కూర్చున్నాడు దశరథరామయ్య. కంట్రాక్టరు బిల్లులోని వేలు, లక్షల రూపాయలు – అతని కళ్ళకు గజిబిజిగా కనిపించాయి.

. “ఏవిటో, పంతులు బ్రతుకు” అంటూ సానుభూతిగా పెదవి విరిచి చుట్ట కాల్చుకోడానికి మంటదగ్గరకి నడిచాడు చిన్నయ్య. మంచు బాగా కురుస్తుండడంవల్ల మంటలు సన్నగిల్లి పోతున్నాయి. పనస చెట్టుమీదనుండి ఉండుండి మంచు బొట్లు మంటల మీదపడి సుయ్ సుయ్  మంటున్నాయి. నీరసించిపోతున్న మంటని బూటుతో తన్ని ఎగదోశాడు చిన్నయ్య, చిటపటమంటూ నిప్పురవ్వలు ఉవ్వెత్తున లేచాయి. పక్కనున్న ఎండుపుల్లల్ని, ఆకుల్ని ఏరి తెచ్చి మంటలో పడేసి రెండు మూడుసార్లు మళ్ళా బూటుతో తన్ని ఎగదోశాడు. పనస చెట్టు మొదట్లో కూర్చుని చుట్ట తీసి, మంటలోనుంచి ఒక కొరకంచు పుల్లతీసి వెలిగించుకున్నాడు చుట్ట. భగ భగ మని చుట్టపొగ వదుల్తూ సెగ కాచుకుంటున్నాడు. ఫళఫళమంటూ, ఎత్తుగా లేస్తున్న మంటలకి అందుబాట్లోనున్న పనస ఆకులు మాడిపోతున్నాయి.

ఉండుండి కొండ గొర్రె అరుస్తూనే ఉంది. కొండల్లో నుండి పొగ వాసనతో నిండిపోయింది ఆ ప్రాంతమంతా. గాలేసినప్పుడల్లా చెట్టుకి పండిన బురదపనస మత్తు వాసనల్ని గుభాళిస్తోంది. ఉండుండి…… మంటల్లోని నిప్పులు చట్ ఛట్ మని పేలుతున్నాయి.

చిన్నయ్య తన ఎడంవైపు టెంటు లోకి చూశాడు, ఎవరైనా మేలుకునున్నారేమోనని, అది దశరథరామయ్య కుటుంబం ఉండే టెంటు. లైటు బాగా దించేసుంది. “పంతులమ్మగారు పడుకునుంటారు ఫరవాలేదు” అని చుట్టి పారేసి మెల్లగా జేబులోంచి సీసా తీశాడు. వాటర్ సీసాలో పోసి తెచ్చుకున్న నాటుసారాని డగ్ గ్ మని రెండు గుటకలు మింగాడు. అసహ్యంగా ” బ్రేవు”మని తేన్చుకుంటూ సీసావెపు చూశాడు. మీసాలకి అంటుకున్న సారా  బొట్టుని కాసేపు అనుమానంగా నాలికతో చప్పరించాడు. పరీక్షగా రెండు మూడుసార్లు బుడ్డీ లో సరుకుని వాసన చూసి, మిగతా సీసాని మరి రెండు గుక్కల్లో గబగబా ఖాళీ చేసి, ఖాండ్రించి ఎదురుగా వున్న మంటల్లోకి తుపుక్కున ఉమ్మాడు. 

“చత్! చప్పగా ఉంది” అని విసుక్కుంటూ, సీసా అడుగుని మిగిలున్న అయిదారు చుక్కల్నీ  నిప్పుల మీదికి జాడించాడు. అవి సుయ్ సుయ్ మని నీరసంగా  వెలిగి ఆరిపోయాయి..

“దొంగనాయాల గాడు నీరు కలిపేశాడు. ఈ సివిలు నాకొడుకులింతే కల్తీ  లేకుండా….. ఏ సరుకూ అమ్మరు గదా? మిలిట్రీ  వోళ్ళకి ఆర్డరిచ్చిస్తేనా, ఇలాంటోళ్లని  ఫైర్ చేసి పారేస్తారు……. అబ్బే కొంచమైనా ఫోర్సు ఎక్కలేదు…… దొంగనాయాలగాడు” అంటూ ఖాళీ సీసాని వెనకాల తుప్పల్లోకి విసిరేసి, కాళ్ళు రెండూ….. మంటలవైపు చాచి డిజప్పాయింటెడ్ గా పనసచెట్టు మొదలుకి చారగిలబడిపోయి మరో చుట్ట వెలిగించాడు చిన్నయ్య. చెమటపట్టిన మొహం మంట వెలుగులో ఎర్రగా కందగడ్డలా కనిపిస్తోంది.

చిన్నయ్య అసలు పేరు ఆ కేంపులో చాలా తక్కువ మందికి తెలుసును. అంతా “మిలట్రీ మాన్” అని పిలుస్తారు. అది విని మురిసిపోతాడు చిన్నయ్య. రెండవ ప్రపంచ యుద్ధంలో పనిచేసి పింఛను పుచ్చుకున్నాడు. తరువాత అస్సాం నూనెగనుల్లో కొన్నాళ్ళు పనిచేశాడు. ప్రస్తుతం టెమ్పరరీ జీపు డ్రయివరుగ కేంపు నెంబరు -4, అసిస్టెంటు ఇంజనీరు దగ్గర పనిచేస్తున్నాడు. అతనికి మిలిట్రీ  అంటే ఎనలేని భక్తి శ్రద్ధలు, మనిషంటే మిలిట్రీ వాడే మనిషి అంటాడు. మిగతావాళ్ళు “సివిలోళ్ళు” అని చులకనగా చూస్తాడు. మిలిట్రీ  వాళ్ళు తమ దేశం కోసం ఫైట్ చేస్తే, సివిలోళ్ళు పొట్ట కోసం దేవిరిస్తారంటాడు. మిలిట్రీవాళ్ళు నిస్వార్థంగా పనిచేసే నీతి నిజాయితీగల “సీదా ఆద్మీ”అని సివిలోళ్ళు “బద్మాష్ ఆద్మీ”అనీ ఏదో థీసిస్ చెప్తాడు.

తుఫాను పట్టినా సరే, ఆ వయసులో తెల్లవారుజామున నాలుగు గంటలకే లేచిపోయి కసరత్తు చేస్తాడు. ఆరో గంటకల్లా స్నానం చెయ్యడం, బూట్లు పాలిష్ చేసుకోవడం. మీసాలకు రంగెక్కించుకోవడం పూర్తి చేసుకుని నాస్తా చేసి మగ్గుడు టీ తాగి, ఆరున్నరకి ఠంచనుగా ఇంజనీరుగారి దగ్గరికి హాజరవుతాడు. వెళ్ళేముందు జార్జి చక్రవర్తి, సుభాసు బోసు పటాలకి, రకాలుమని బూట్లు కొట్టి అటెన్షన్ ఫోజులో సెల్యూట్ చెయ్యనిదే బయల్దేరడు.

మంటకాంతిలో దగ్గర్లో వున్న తుప్పలు, పనస చెట్టు సగం భాగం, పది పన్నెండు గజాల లోపుగానున్న చెట్ల మొదళ్ళు మాత్రమే కనిపిస్తున్నాయి. పనస చెట్టు నీడ పడుతూండడంవల్ల దానికి కాస్త వెనకాల ఎడమవైపుగా నున్న పంతులుగారి టెంటు మసగ్గా కనిపిస్తోంది. చుట్టూ చిక్కని చీకటి అల్లుకునుంది. చిన్నయ్య మంటకి దగ్గర్లో ఉండడంవల్ల ఆ వెలుతురుకి అలవడ్డ కళ్ళకి చుట్టూవున్న చీకటి మరింత దట్టంగా కనిపిస్తోంది. చిన్నయ్య ఏమీ తోచక మంటల్లోకి, చుట్టూ ఆవరించుకున్న కటిక చీకట్లోకి, దూరంగా కొండల మీద కాలుతున్న అడవుల్లోకి చూస్తూ చుట్టమీద చుట్ట లాగించేస్తున్నాడు. ఉండుండి ఆఫీసు టెంటులోంచి దశరథరామయ్యగారి దగ్గులు వినిపిస్తున్నాయి. ..

“ఏం చిన్నయ్యా! భోజనం అయిపోయిందేవిటి? కేంపునుండి ఎప్పుడొచ్చేవు  అని పంతులుగారి భార్య పక్క టెంటు గుమ్మంలో నుండి పలకరించింది.

“దండాలమ్మా, అరగంటయిందండీ వచ్చి, జీపు షెడ్డులో పెట్టి భోంచేసి ఇప్పుడిప్పుడే చుట్ట కాల్చుకుందామని ఇక్కడికొచ్చాను. పొద్దుట్నుండి తిరిగి తిరిగి నడుం లాగేస్తుంటే ఈ చెట్టుకి కొంచెం చేరబడ్డాను”.

“ఏం నంజుకున్నావయ్యా? నీ కోసం పెరుగు పచ్చడి దాచాను”. కసురుకున్నట్లుగా అడిగిందావిడ.

“ఛఛ! ఎందుకమ్మా మీకా బాధ? మీ ముసలి కడుపులు గడుపుకోవడమే ఈ రోజులో కనాకష్టంగా వుంటే మళ్ళా దానాలు…. ధర్మాలూ”

చిన్నయ్య మాటల్ని మధ్యలోనే త్రుంచిందావిడ, “చాల్లే! దానాలా, నీకియ్యడం దానమెందుకయింది?” అంది. అంతకంటే ఎక్కువగా మాటల్లో తన కృతజ్ఞతను చెప్పుకోవడం ఆవిడకి చేతనైంది  కాదుగానీ, మనసు నిండా చిన్నయ్యంటే ఆమెకి గొప్ప గౌరవం, అభిమానం. ‘ఆమె కన్న చూపే కాదు, ఆ కేంపులో అన్ని సంసారాలకు పెద్ద దిక్కు చిన్నయ్య! అందరి కుటుంబాలు వారి వారి టెంటుల వరకే పరిమితమైతే ఆ కేంపంతా చిన్నయ్య కుటుంబమే! అది మిలిట్రీ స్పిరిటంటాడు. కేంపులున్నప్పుడు పొద్దుటనగా బండి తీసినవాడు ఏ అపరాత్రికో ఇల్లు చేరుకుంటాడు. ఎటూ వెళ్ళక్కర్లేక పోయిన రోజులోనైనా ఊరుకోడు. ఆ టెంటులన్నీ తుడిపించడం, మలేరియా మందు చల్లించడం చిన్న పిల్లలందర్నీ చెరువుకి తీసుకెళ్ళి స్విమ్మింగు, డైవింగు చేయించి తీసుకు రావడం వగైరా పనులన్నీ నెత్తిన వేసుకుంటాడు. పట్నం ప్రయాణం పడినప్పుడు, ప్రతి టెంటు  దగ్గరికి పనిగట్టుకు వెళ్ళి ఆ ఇళ్ళలో అవసరమైన సామాన్లు కనుక్కుని పెద్ద లిస్టు రాసుకుని, పట్నంనుండి పట్టుకొస్తాడు.

అందుకే పిల్లల దగ్గర్నుండి పెద్దవాళ్ళవరకూ అతనంటే అమితమైన గౌరవం. అందుకే అతను జీపు డ్రైవరు చిన్నయ్య కాడు! మిలిట్రీ చిన్నయ్య!

“అన్నట్టు చిన్నయ్యా మీ పంతులుగారు చెబుతుంటారు. మన దొరగారికి నువ్వంటే ఎంతో ఇదట?…… అసలు నువ్వు లేందే కేంపు కేన్సిలు చేసుకుంటాడు…….”

ఆవిడేదో ఇంకా అడగబోతూంటే మధ్యలోనే చిన్నయ్య అందుకున్నాడు. “ఔనమ్మా! బ్రతికున్నన్నాళ్ళూ మీ అందరితోనూ మంచి అనిపించుకుని, చచ్చిన్నాడు గుండె దెబ్బలాగా ధన్ మని పోవాలి. మిలిట్రీ చావు చావాలి. సివిలోళ్ళలాగ తీసుకు, లాగుకు చావకూడదు. అదమ్మా నా కోరిక”.

“ఛా! అవేం మాటలయ్యా?……. అది సరే గానీ, మీ దొరగారికి ఉత్తుత్తి అభిమానమేనా లేకపోతే, కేంపులో వున్నప్పుడు తిన్నావా, ఉన్నావా అని………….”

“……. హమ్మమ్మ! దొరగారు కుర్రోడైనా గొప్ప మనిషమ్మా. దేవుడిలాంటోడు. ఎప్పుడైనా కస్సుబుస్సు ముంటాడుగానీ, మనసు మహా మెత్తనిది. ఉత్తి ఎర్రోడు. సివిలోళ్ళలో అటువంటి ఆఫీసర్ని నేను చూడలేదమ్మా, ఒక్క నాకే కాదు, అతనితో కేంపుకొచ్చిన వాళ్ళందరికీ ముందు పెట్టేనేగాని, తాను తినడు” అంటూ పంతులమ్మ పక్కనే ఎవరో కదుల్తున్నట్టు గమనించాడు.

“ఎవరమ్మా మీ పక్కన. ఎవరీ బుల్లెమ్మ” అంటూ పంతులమ్మ పక్కన చీకట్లో మసగ్గా కనిపిస్తున్న అమ్మాయిని చూశాడు.

“మా అమ్మాయి చిన్నయ్యా! పొద్దున్నే అల్లుడొచ్చి దిగబెట్టి సెలవులేక వెంటనే వెళ్ళిపోయాడు. పిల్లదానికి ఇప్పుడు ఏడో నెల. ఎనిమిదో నెల ప్రవేశంలో మా బావగారి ఇంటికి పురిటికి దిగబెట్టాలనుకుంటున్నాం. ఈలోపున ఒక నెల్లాళ్ళు మా దగ్గరుంచుకుందామని అల్లుడికి రాస్తే తీసుకొచ్చాడు”. “

“ఐతే అదేటి బుల్లెమ్మా?” ఇస్సుమన్నాడు డిసిప్లేనేరియన్ చిన్నయ్య. “అర్థరాత్రి దాకా మేలుకున్నావేంటి? ఉట్టి మనిషిని కావు పెందరాగే పడుకోవడం, కావలసినంత రెస్టు తీసుకోటం అలవాటు చేసుకోవాలమ్మా!” అని గదమాయించాడు. చూడు బుల్లెమ్మా; నీకేదైనా తినాలనుంటే, నేను ఎప్పుడూ పట్నం ఎల్తూనే వుంటాను. నాతో చెప్పు మొహమాటం పడేవు”.

ఆఫీసు టెంటు లోనుండి దశరథరామయ్య దగ్గుతున్నాడు.

“అన్నట్టు పంతులమ్మగారూ! అయ్యగారికి కాస్త చెప్పండమ్మా. రాత్రింబగళ్ళు ఒకటే పనా? అసలు బాబు ఎప్పుడు తింటాడో ఎప్పుడు పడుకుంటాడో? ఎప్పుడూ ఆఫీసు, లెక్కలు, కాయితాలు వయసు మళ్ళినవాళ్ళు అంతగా పని చెయ్యకూడదమ్మా. పోనీ బలమైనోడా? బక్కచిక్కిన ప్రాణం……”

“చెప్పి చెప్పి నోరు పడిపోయిందయ్యా బాబూ! వింటేనా? ఏదైనా టానిక్కు కొనుక్కుని తాగమన్నా వినరు. రాత్రి ఒంటిగంటా రెండు గంటల వరకూ ఉండకండి తొందరగా పడుకోండి ఆరోగ్యం దెబ్బ తింటుంది”, అంటే 

“ఆఫీసుపని ఎవరు, నీ బాబు చేస్తాడా?” అని ఖస్సున లేస్తారు. పోనీ మాకు మరో ఆస్కారం ఉందా అంటే, ఒక చిల్లి కాని వచ్చే దారి లేదు. పంతులుగారు. ఈ ఉద్యోగం చెయ్యకపోతే, ఆయన, నేను, నా పిల్లడు మలమలమాడి చావాల…. చిన్నయ్యా! అతని కష్టం చూస్తుంటే కళ్ళవెంట నెత్తురు చుక్కలు కారుతున్నాయి. అతని నెత్తురు పీల్చేస్తున్నాం” అంటూ మరి మాటాడలేక బావురుమంది.

“ఊరుకోమ్మా; ఊరుకోవే నాన్నగారు వింటారు” అని కూతురు సముదాయిస్తోంది.

అర్థరాత్రి ఆ కీకారణ్యంలో వయసు మళ్ళిన ఒక స్త్రీ తమ బ్రతుకుల్ని తలచుకుని బావురుమంటూంటే – యుద్ధభూమిలో శవాల మీదనుండి ట్రక్కులు నడిపిన మిలిట్రీ చిన్నయ్య బండబారిన గుండెకూడా చివికిపోతోంది.

“ఊరుకోవమ్మా, పెద్దదానివి ఏడవొచ్చునా? ఒట్టి  మనిషి కాని సిన్న పిల్లముందు మన కష్టాలగూర్చి మాటాడకూడదు” అంటూ చెమ్మగిల్లిన కన్నుల్ని అప్రయత్నంగా తుడుచుకుంటూ, పంతులమ్మవైపు సూటిగా చూడలేక నల్లటి బూట్లలో ప్రతిఫలిస్తున్న మంటల్ని చూస్తూ విషయం మార్చడానికి ఆ అమ్మాయి నుద్దేశిస్తూ “మీ ఆయనకి దేంట్లో పని బుల్లెమ్మా?” అని అడిగాడు. ఇంకా తల్లిని ఓదారుస్తూనే వున్న ఆ అమ్మాయికి ఈ మాటలు వినిపించలేదు.

“ఊరుకోమ్మా? అసలే నీ ఒళ్ళు మంచిదికాదు, గుండెల్లో నొప్పొస్తుంది”.

పంతులమ్మ దుఃఖాన్ని మెల్లమెల్లగా దిగమింగుతోంది. చిన్నయ్యకి ఏం మాటాడాలో తోచలేదు. మనసంతా పాడైపోయింది. పడుకుందామని లేవబోయాడు.

“గాండ్రి…. గాండ్రు….. గాండ్రి…..” కొండల్లో పెద్దపులి అరుపు ఒక్కమారు వినిపించింది.

అడవంతా ఆ అరుపుతో దద్దరిల్లిపోయింది. అంతవరకూ “జూంయ్ “మని రొదచేస్తున్న కీచురాళ్ళు చప్పున ఆగిపోయాయి. అంతటా భరింపరాని నిశ్శబ్దం ఆవరించుకుంది. పంతులుగారి అమ్మాయి గట్టిగా తల్లిని పట్టేసుకుంది.

“అమ్మో! పెద్దపులి అరుపులా వుంది. ఇటు వస్తుందేమో, పద లోపలికి పోదాం” అంటూ హడావుడిగా లేచింది. పంతులమ్మ. బ్రతుకు భయంతో అంతవరకూ కుమిలిపోతున్న ఆవిడకి ప్రాణభయంకూడా పట్టుకుందిప్పుడు.

“అదేం చేస్తాదమ్మా? ఎక్కడో దూరంలో అరుస్తుంది. పాపం మేతకి బయలుదేరినట్టుంది. దాని తోవన అది పోద్ది, మనిషి మాంసం తినమరిగిన పులులు తప్పించి మరేవీ అసలు మనిషి ఛాయలకే రావమ్మా. అలాంటి పులులు ఈ దగ్గర్లో లేనేలేవు. ఆరే, ఎందుకమ్మా అంత గిజగిజలాడిపోతున్నారు? అసలు ఇయ్యం పులులని? నేను మిలిటీలో ఉన్నప్పుడు బర్మాలో చూశాను. అవీ పులులంటే. ఒకసారి బుల్లెమ్మా, ఇలాగే మాంచి రాత్రిమీద ట్రక్కు తీసుకొస్తున్నాను. ఇంకేటుంది, రోడ్డుమీద అడ్డంగా పడుకునుంది. సీదాగా గాడిని దానిమీద కెక్కించేశాను దెబ్బకి అని చెప్పబోతూ గతుక్కున ఆగాడు.

“బ్లోవ్….. బ్లోవ్……. బ్లోవ్……..

ఆకలిగొన్న దెయ్యం అరుస్తున్నట్టు మరో అరుపు. పెద్దపులి అరుపులాగ గంభీరంగా లేదు, వికృతంగా ఉంది. అంతవరకూ నిబ్బరంగా కబుర్లు చెప్పున్న చిన్నయ్యకూడా ఈ అరుపు వినగానే గతుక్కుమని లేచి నిలబడ్డాడు.

“ఇదేమిటి చిన్నయ్యా ? ఇదేదో కొత్త అరుపులా వుంది. ఎప్పుడు వినలేదే?” అంది పంతులమ్మ.

పులి అరుపుతోనే సగం హడలిపోయిన అమ్మాయి ఈ కొత్త అరుపుతో బెంబేలెత్తిపోయి తల్లిని మరింత గట్టిగా పట్టేసుకుంది.

“వఱడు …. దీన్ని వఱడంటారమ్మా!”

 “అంటే?”

“బాగా ముదిరిపోయిన ముసిలి నక్క డొక్కులా ఉంటుంది. గొప్ప మాయదారిది. లుచ్చా జంతువమ్మా! చూశారా….. ఆ అరుపు ఎంత భయంకరంగా ఉందో…. దీన్ని అడవిలో జంతువులన్నీ దెయ్యాన్ని చూసినట్లు చూస్తాయి. ఇదెప్పుడూ పులి వెంట తిరుగుతూంటుంది. బాగా ముసలిదై పోవడం వల్ల, దానంతటది వేటాడి తినలేదు. అందుకే పులిని అంటి పెట్టుకుని ఎప్పుడూ తిరుగుతుంటుంది. పులి తిని విడిచి పెట్టేసిన మాంసం దుమ్ములు తిని బ్రతుకుతుంది. స్వతంత్రంగా బ్రతకలేదు. పగలంతా ఇతర జంతువుల ఉనికిని కనిపెట్టి, రాత్రవగానే పులిని చాటుగా వాటి మీదకి తీసుకెళ్ళిచంపించేస్తుందిట. పులి చంపి తినగా వదిలిన మాంసంతో తన ముసలి కడుపు నింపుకోవడానికి! గొప్ప దగుల్బాజీ జంతువు”.

“బ్లోవ్….. బ్లోవ్!” వఱడు  అరుపు దూరమౌతోంది.

 “గాండ్రి…… గాండ్రి….. గాండ్రి……” దాని వెనకాలే పులి అరుపులు.

“ఈ రాత్రి అడవిలో గొప్ప ఘోరం జరిగిపోతాదమ్మా విన్నారా వాటి అరుపులు, వఱడువజుడు దేనిమీదకో పులిని ఉసిగొలిపి తీసుకుపోతోంది. పాపం దేని ఆయుష్షు  మూడిందో, దాన్ని చంపించేసి, ఎంగిలికూడు ఇదికూడా తిండానికి! పొట్ట కోసం ఎంత నీచంపని?” చిన్నయ్య మనసు కకావికలైపోయింది. “ఛ  పడుకునే ముందు, దీని అరుపు విన్నాను శనిలాగ….” అని బయలుదేరాడు తన టెంటు వైపు, పంతులమ్మ అమ్మాయిని తీసుకుని లోపలికెళ్ళింది. టెంటు  పరదాలు గట్టిగా దగ్గరికి లాగి రాళ్ళు అడ్డం పెట్టింది. –

చిన్నయ్య టైము చూసి లైటు ఆర్పేసి మంచంమీద పడుకున్నాడు. మరికొంత సేపటికి ఆఫీసునుంచి ఇంటికి వెళుతున్న దశరధరామయ్యగారి కిర్రుచెప్పుల చప్పుడు మగత నిద్రలో స్పష్టంగా వినిపించింది…

తెల్లవారుజాము మూడు గంటలయింది. దట్టంగా పొగమంచు కమ్ముకుంటోంది కేంపులో మంటలు చల్లబడి పోతున్నాయి, హఠాత్తుగా కలకలం బయల్దేరింది. అటూ ఇటూ గడబిడగా పరిగెత్తుతున్నారు. చుట్టుపక్కల ఆడవాళ్ళు పంతులుగారి టెంటువైపు పరుగెడుతున్నారు. లోపలినుండి ఉండుండి మూలుగులు వినిపిస్తున్నాయి, “అయ్యో తల్లీ ఇదేవిటే అమ్మా ఇప్పుడే వచ్చాయేవిటి ఈ మాయదారి నొప్పులు, నేనిప్పుడు ఏం చేసేదమ్మా?” అని పంతులమ్మ కోకాలు పెడుతోంది. 

దశరధరామయ్య ఏమీ తోచక మతిపోయినవాడిలా టెంటు బయట తిరుగుతూ, వచ్చిన వాళ్ళతో ఏదేదో మాటాడు తున్నాడు. మధ్య మధ్య పెళ్ళాన్ని నువ్వు కాస్త నోరుమూసుకో! మధ్య నీ ఏడుపు ఎక్కువైపోతోంది”. అని గదమాయిస్తున్నాడు.

చిన్నయ్య నిద్రలేచి బైటకొచ్చాడు. దశరథరామయ్యతో మాటాడుతున్న సింగు గారి భార్య చిన్నయ్యని చూడగానే, “ఏయ్ మిలట్రీ ఆద్మీ ఇదర్ ఆవోనా” అని పిలిచింది. చిన్నయ్య రాగానే అంతా చుట్టుముట్టారు. పంతులుగారి అమ్మాయికి నెలలు నిండకుండానే పురిటి నొప్పులు వచ్చేశాయని. ఏడోనెల కాన్సు, అందులో తొలిచూలు చాలా కష్టమని, వెంటనే పట్నంలో హాస్పిటల్ లో చేర్పిస్తేగానీ లాభం లేదనీ అక్కడున్న ఆడవాళ్ళు వాళ్ళ వాళ్ళ భాషల్లో ఏకరువు పెట్టారు. ఈ పాడు అడవిలో కష్టం వచ్చినా దిక్కుమాలిన చావు తప్ప వేరే గతి లేదనీ హాస్పిటల్ లేకపోయినా కనీసం మందివ్వడానికి డాక్టరు ముండాకొడుకైనా లేడని రైల్వే కన్ స్ట్రక్షన్ లో పనిచేసే వాళ్ళని పెళ్ళాడిన ఆడవాళ్ళ బ్రతుకింతేననీ ఏకంగా రైల్వే అధికారుల్నే అరవ యాసతో జాడించి పారేస్తోంది స్టోరు కీపరు కళ్యాణరామన్ గారి ద్వితీయ కళత్రం,

మీ మొగాళ్ళందరూ అలా మొహాలు చూస్తూ నిలపడడమేనా లేక అమ్మాయిని వెంటనే పట్నం తీసుకెళ్లే  ఏర్పాటేమైనా ఉందా?” అంటూ అగ్గిమంటలమీద నీళ్ళు కాగబెడుతున్న సుమతి కుట్టియమ్మ మళయాళంలో ఆ గుంపులోని మొగుడిమీద చండికలా పడిపోయింది.

“గోల చెయ్యకండమ్మా, ఇదుగో పంతులుగారూ, అమ్మగార్నీ అమ్మాయినీ, పట్నం ప్రయాణానికి సిద్ధం చేయించండి. దొరగార్ని జీపు అడగండి. ఇప్పుడే నేను పట్నం తీసుకెళ్తాను” అన్నాడు చిన్నయ్య.

“ఆహా!! అది గవర్నమెంటు జీపుగదా, దొరగారిని అడిగితే బాగుంటుందా……. అందులోనూ ఈ రాత్రప్పుడు” అని దశరథరామయ్య నసిగాడు.

“మనం కూడా గవర్నమెంటు మనుషులమే బాబూ! మీరు ముందు సిద్ధంకండి…… మీకంత ఇదైతే నేనే వెళ్ళి దొరగార్ని జీపు అడుగుతాను”.

“బాబ్బాబు నీకు పుణ్యముంటుంది. నువ్వే అడిగి పుణ్యం కట్టుకుందూ – ” అని దీనంగా చిన్నయ్య చేతులు పట్టుకున్నాడు. –

“చాల్లెండి పంతులుగారూ, భలేవారే!” అంటూ చేతులు విదిలించుకుని ఇంజనీరు గారి టెంటు వైపుకు నడిచాడు చిన్నయ్య.

ఇంతలో పంతులమ్మ గారి పిలుపు విని లోపలికి వెళ్ళాడు దశరథరామయ్య. “అయ్యో రామా! జీపు అడగడానికి మీరు వెళ్ళలేకపోయారా? చిన్నయ్యనే పంపించారూ? మన పనిక్కూడా ఇంకొకళ్ళనే పంపించాలా? మీరే వెళ్ళండి. మళ్ళీ పెద్ద ఎకౌంటెంటునంటారు. ఆపాటి జీపు అడిగి తేలేరూ?” అంటూ సర్రున తాచుపాములాగ లేచింది.

“నువ్వు కాస్త నోరుమూసుకోవే! ఎందుకలా చించుకుంటావు….. తెలియనిదానివి తెలియనట్టూరుకోవాలి. ఆడముండలకేం తెలుసు దొర్ల సంగతి? అసలే మా ఇంజనీరు రావణాసురుడి లాంటివాడు. దానికితోడు పగలంతా కేంపులు తిరిగి తిరిగి, అలసిపోయొచ్చి పడుకునుంటాడు. రాత్రప్పుడు లేపితే ఇంకేమన్నా ఉందా? పులిలా పడిపోతాడు. అసలే కోపిష్టాడు. తిక్క రేగిందంటే వెనకా ముందు ఆలోచించకుండా రేప్పొద్దున తపుక్కున ఉద్యోగం ఊడదీసేస్తాడు. అప్పుడు నువ్వు, నేను రోడ్లమీద చిప్ప పట్టుకు తిరగాలి. ఇలాంటి బోడి సలహాలు మాని నోరు మూసుకుకూచో!” అంటూ గొణుక్కుంటూ బెటకొచ్చి పెంటు ముందు చిరాగ్గా పచార్లు మొదలు పెట్టాడు. – -కాల్ బెల్ విని నిద్రలేచి మత్తుగా ఒళ్ళు విరకుచుకుంటూ బైటకొచ్చి చిన్నయ్యని, దశరథరామయ్య బంటుముందు అలికిడినీ చూసి “ఏమిటి చిన్నయ్యా. ఏం జరిగింది, ఎవరికైనా  బాగులేదా?” అని ప్రశ్నించాడు, అసిస్టెంటు ఇంజనీరు రామారావు..

“పాపం పంతులుగారి అమ్మాయికి పురిటి నొప్పులు అకస్మాత్తుగా వచ్చేశాయట సార్. నెల రోజులుండి పోదామని వచ్చిందట పొద్దున్నే. అనుకోకుండా పాపం ఏడో నెల్లోనే నొప్పులొచ్చేశాయటండి, పట్నానికి తీసుకు వెళ్తేనేగానీ లాభం లేదంటున్నారు సార్” అన్నాడు చిన్నయ్య..

“అయ్యో పాపం! ఇప్పుడెలాగా?” 

“జీపు కావాలి సార్! పట్నం తీసుకెళ్ళి ఆస్పత్రిలో జాయిన్ చేసాస్తాను.

“జీపా? అది…. గవర్నమెంటు వెహికలు….. తీసుకె……” అని ఏదో నానుస్తున్నాడు రామారావు.

“అదేవిటి సార్ అలా అంటారు. ప్రాణం మీది కొస్తేను….. ఐనా గవర్నమెంటు బళ్ళు ఎన్నిసార్లు పిక్నిక్కులకి, పార్టీలకీ, దొరల బుడ్డలకీ, తిరగడం లేదు?” అంటూ ఇంకేవో చెప్పబోతున్నాడు హీటెక్కిపోతున్న మిలట్రీ చిన్నయ్య.

” సర్లే….. ఓబులుమీద తాళాలున్నాయి తీసుకెళ్ళు, పొద్దున్న ఎనిమిదో గంటకంతా ఉండాలి సుమా, కేంపుంది. బ్రిడ్జి ఇన్స్ పెక్షన్ ,జాయిన్ చేసిన తరువాత పంతులుగార్ని కూడా నీతోనే తీసుకొచ్చేయ్. బోలెడు పనుంది” అంటూ సిగరెట్లు వెలిగించాడు.

“ఏడో గంటకల్లా ఇక్కడుంటాన్ సార్” అంటూ టెంటు లోపలికెళ్ళి తాళాలు తీసుకుని బైటికెళ్ళాడు.

“చూడు చిన్నయ్యా పంతులకేమైనా డబ్బు అవసరముంటే అడగమను. మొహమాట పడొద్దని చెప్పు”.

“అలాగే సార్!” అంటూ వెళ్ళి షెడ్లోని జీపు తీపి దశరథరామయ్య బంటుముందు ఆపాడు..

“ఊఊ రెడీ రెడీ! ఎక్కండి!” అంటూ సామాన్లన్నీ తనే జీపులో పెట్టాడు . అక్కడున్న ఆడవాళ్ళంతా అమ్మాయిని జాగ్రత్తగా వెనక సీట్లో కూచోపెట్టారు. కూతుర్ని పట్టుకుని పక్కనే కూర్చున్నారు పంతులమ్మగారు. దశరథరామయ్య ముందు సీట్లో చిన్నయ్య పక్కన కూర్చున్నాడు.

ఆడవాళ్ళంతా అమ్మాయికి ఫరవాలేదని ధైర్యం చెప్పారు. –

“ఏయ్ మిలట్రీ మేన్! దేఖో! ఇదర్ మిలటీకా స్పీడ్ మత్ దిఖావ్! జోర్పే మత్తావో! ధీరేసే గాడిలేనా……. అంటూ హెచ్చరించింది సింగు గారి భార్య.

“టీక్  హై !” అంటూ జీపు జుర్రుమని స్టార్ట్ చేశాడు. జీపు లైట్లు చీకట్లని బాణంలా చీల్చుకుంటూ రోడ్డుమీద ముందుగా పరుగెడుతున్నాయి.

ఇంజనీరు రామారావుగారు తన టెంటు ముందు సిగరెట్లు కాల్చుకుంటూ చిన్నయ్య సోషల్ వర్కుని లోలోన అభినందించుకుంటున్నాడు. ఎవరికైనా కష్టం వస్తే చూడలేడు చిన్నయ్య. నడుం కట్టుకొని ముందుకొస్తాడు. ఆర్నెల్లు క్రితం కోలనీలో మసూచికం వస్తే అందరి టెంటుల్లోకి వెళ్ళి చిన్నా పెద్దా అనే తేడా లేకుండా అందరికీ సేవ చేశాడు. రాత్రింబవళ్ళు జాగారం చేశాడు. ఒకసారి అతనికి మలేరియా జ్వరం వచ్చి రెండ్రోజులు ఒంటిమీద తెలివి లేకుండా పడుంటే అన్ని సేవలూ చేశాడు. అందుకే చిన్నయ్యపట్ల రామారావుకి అంత గౌరవం.

“ఎటొచ్చీ తిక్క ముండాకొడుకు. నిజం చెప్పినా కర్ర విరగొట్టినట్టు చెప్తాడు. సరిగా మాట్లాడ్డం తెలీదు. మిలట్రీవాడు గదూ”. అని మనసులో అనుకుంటూ గట్టిగా దమ్ములాగుతూ దూరమౌతున్న జీపుని చూస్తున్నాడు. జీపు డౌనులో దిగిపోయింది, మరి లైట్లు కనిపించడం లేదు. మెల్లమెల్లగా చలి ఎక్కువౌతోంది. రామారావు టెంటులోకి వెళ్ళిపోయి తెరలు మూసేశాడు.  

కేంపు సైటుకి మైలు దూరంలో వుంది “వర్క్ స్పాట్”, కారడవిలో కొత్తగా రైల్వే లైను వేస్తున్నారు. వేలాది పనివాళ్ళు శ్రమించి పని చేస్తున్నారు. సూర్యోదయం నుంచి తిరిగి సూర్యాస్తమయందాకా బుల్ డోజర్లు, డంపర్లు, కేసులు ధడ్ ధడ్ మని శబం చేస్తుంటాయి. అక్కడే ఒక పెద్ద బ్రిడ్జి కూడా కడుతున్నారు. రోజంతా గుబిలు గుభిలుమని కొండ రాళ్ళు పేలుతుంటాయి. హిందుస్తానీలు, బ్రిడ్జి పనులు చేసే మళయాళీ మోపలాలు, సర్దార్జీలు, బంగాళీ బాబులు, ఒకరేవిటీ అన్ని రకాల జాతుల వారినీ  అక్కడ చూడొచ్చు. ఉత్తరాదినుండి వచ్చిన కంట్రాక్టర్లు, కేంపుని వర్కు స్పాటుకి దగ్గర్లోనే వేసుకున్నారు. రైల్వే కేంపు మాత్రం మైలు దూరాన ఉంది. అటు, ఇటు కాంట్రాక్టర్ల జీపులు, రైల్వే జీపులు చాకుల్లా తిరుగుతుంటాయి.

అసిస్టెంట్ ఇంజనీరుగారి జీపు ఆగగానే కంట్రాక్టర్లు సవినయంగా నమస్కారం చేస్తూ “ఆయీయే సాబ్ !” అంటూ ఎదురుగా వెళ్ళారు. ముందు సీట్లో నుంచి అసిస్టెంట్ ఇంజనీరు రామారావుగారు, వెనుక సీటునుంచి అకౌంటెంటు దశరథరామయ్యగారు దిగారు. దశరథరామయ్యగారి చేతిలో రెండు లావుపాటి ఫైల్సున్నాయి.

“దశరథరామయ్యగారూ! నేను బ్రిడ్జి ఇన్ స్పెక్షనుకి వెళ్ళేస్తాను. వచ్చేటప్పటికి అన్ని కాగితాలు సిద్ధంగా ఉంచండి కాంట్రాక్టర్ల సంతకాలు తీసుకుని నా సంతకాలు కూడా చేసేస్తాను, చిన్నయ్యా! ఆ మర్రిచెట్టు కింద జీపు పెట్టి పోయి ఎక్కడేనా పడుకో, నేను తిరిగొచ్చేదాకా! పాపం, రాత్రంతా నిద్ర లేనట్టుంది!” అంటూ కంట్రాక్టర్లు అందించిన కాఫీ తాగేసి వర్కు స్పాటుకి బయల్దేరాడు. .

చిన్నయ్యా, దశరథరామయ్యలు కూడా వాళ్ళిచ్చిన కాఫీలు తాగేశారు. దశరథరామయ్య మాత్రం ఎందుకో బితుకు బితుగ్గా కనపడుతున్నాడు. ఇంజనీరుగారు వెళ్ళిపోగానే పక్కనే వున్న కంట్రాక్టరు ఆఫీసు టెంటు లోనికి వెళ్ళి ఫైళ్ళు విప్పి లెక్కలు మొదలు పెట్టాడు.

“పంతులుగారూ! నిద్ర ఊపేస్తోంది, నేను జీపులోకి పోయి పడుకుంటాను”. అంటూ జీపుని ఎదురుగా ఉన్న మర్రి చెట్టు కిందకి లాగించేసి, వెనక సీట్లో ముడుచుకు పడుకున్నాడు చిన్నయ్య.

రాత్రంతా నిద్రలేదేమో దశరథరామయ్యకి కూడా కునుకు ముంచుకొచ్చేస్తోంది. తమాయించుకుంటూ కాగితాలమీద లెక్కలు కడుతున్నాడు, దగ్గర్లోనే పనిచేస్తున్న బుల్డోజరు శబ్దం బుర్రని దొలిచేస్తోంది.

ఇంజనీరుగారు ఇన్స్పెక్షన్ నుంచి తిరిగి వచ్చేసరికి మధ్యాహ్నం పన్నెండు గంటలయింది. ఎండ మండిపోతోంది. ఎప్పుడు పట్టేసిందో నిద్ర పాపం, దశరథరామయ్య టేబుల్ మీద వాలిపోయి అలాగే నిద్రపోయాడు. – “దశరథరామయ్యగారూ! ఆ కాగితాలవీ తియ్యండి. సంతకాలు పెట్టేస్తాను. మళ్ళా భోజనానికి టైమై పోతుంది. త్వరగా పోవాలి”. అంటూ నిద్రపోతున్న దశరథరామయ్య ఎదురుగా ఉన్న కుర్చీలో కూర్చొని మొగంమీద, మోచేతుల మీద కారుతున్న చెమటని “ఉస్సు”రంటూ తుడుచుకున్నాడు. దశరథరామయ్య నిద్రలోంచి ఉలికిపడి లేచి కళ్ళు నులుముకుంటూ కాగితాల ఫైలు ముందు పెట్టాడు. – ఫైల్లో కొన్ని కాగితాలు తిరగేసి ఆశ్చర్యంగా దశరథరామయ్య నిద్రమొహంలోకి

చూస్తూ “పెద్ద బిల్లేదయ్యా?…….. అదే బ్రిడ్జి వర్కుది”.

“చెయ్యలేదు సార్” – మనిషి గొంతుకలో తడారిపోతూ దీనంగా చెప్పాడు.

“వాట్ ? చెయ్యలేదా? ఓ! మైగాడ్ “……… రామారావు కోపంతో ఊగిపోతూ క్షణం సేపు మాటాడలేకపోయాడు. ఎర్ర ధూళి, చెమట పట్టిన రామారావు మొహం కోపంతో మరింత ఎర్రబారింది. కళ్ళు చింతనిప్పుల్లాగా కణకణ లాడుతున్నాయి. “నిన్ననగా చెప్పానే ఎవడి చంక నాకుతున్నావ్ ?” అరిచాడు.

“ఎక్స్క్యూజ్  మీ సార్ ! నిన్న రాత్రంతా అమ్మాయికి గడబిడ చేసింది కద సార్ …… రాత్రే బిల్లు చేసేదామనుకుంటే……”

“షటప్! నీ ఇంట్లో గొడవ ఎవడిక్కావాలయ్యా? నీకు డబ్బిస్తున్నది ఆఫీసు పని చెయ్యడానికి గాని, నీ కూతురుకి పురుడొచ్చింది, అదయింది, ఇదయిందని పని ఎగగొట్టడానికి కాదు, వర్త్  లెస్ ఫెలోస్!” అని పిడుగు పడినట్టు గర్తించాడు.

ఇంతలో తిరుగు ప్రయాణానికి చిన్నయ్య జీపు తెచ్చి పెంటుముందు ఆపి లోపలికొచ్చాడు.

ఎదురుగా దశరథరామయ్య వెలవెలబోతూ గజగజ లాడిపోతున్నాడు. “రేపట్నుంచే నిన్ను పనిలోనుండి డిశ్చార్జి చేసేస్తున్నాను. గెటౌట్ ……. డోంట్  షో యువర్ ఫేస్; పెద్ద దొరగారు ఆ బిల్లు సంతకం చేసి అర్జంటుగా పంపమన్నారని మరీ మరీ చెప్పానే? ఇప్పుడతను నామీద దెయ్యంలాగ పడిపోతాడు. మీరంతా ఎందుకయ్యా ఉండి, నో! ముసలాడివని కనికరించి అపాయింట్ మెంటు ఇప్పిస్తే పని ఎడతావ్ ! కీప్ ఆఫ్ఫ్రమ్ మీ డర్టీ ఫెలో!” అంటూ ఇంకా కోపం పట్టలేక టేబుల్ మీదనున్న ఫైలు తీసి దశరథరామయ్య మొహం కేసి కొట్టాడు. 

అసలే భయంతో సగం చచ్చిపోయిన దశరథరామయ్య ఉద్యోగం పోతుందనేసరికి  పై ప్రాణాలు పైనే పోయాయి. దాంతో ఫైలు మొహానికి తగలగానే కళ్ళు తిరిగిపోయి పడిపోయాడు. పక్కనున్న కంట్రాక్టరు మనిషెవడో  పట్టుకుని కింద పడుకోబెట్టి మొహం మీద వీళ్ళు చల్లాడు. 

ఇది చూస్తున్న మిలిట్రీ చిన్నయ్యకి నెత్తురు మరిగిపోయింది. 

“నువ్వు మనిషివా, రాక్షసుడివా?” అని పిడికిలి బిగబట్టి గట్టిగా అరుస్తూ ఇంజనీరు మీదికి పళ్ళు కొరికి వెళ్ళబోతూ, తమాయించుకుని ఆగిపోయాడు. 

రామారావు అమాంతంగా నిర్ఘాంతబోయాడు. “ఏవిటి, డ్రైవర్ చిన్నయ్యేనా, ఇలా అంటున్నాడు” అని తన కళ్ళని తనే నమ్మ లేక, కోపంతో వణికిపోతున్న చిన్నయ్యని చూస్తూ క్షణం పాటు అలా వుండిపోయాడు.

“ముసిలోడ్ని కొడతావా? నువ్వు మనిషివేనా?” అని మరోసారి గర్జించాడు.

కేకలు విని అంతా చుట్టూ చేరారు. ఇది చూసిన రామారావు అహం దెబ్బతింది. తన దగ్గర పనిచేసే ఒక జీపు డ్రయివరు అంతమంది ఎదుట అలా తనపై కేకలేస్తూంటే సహించలేకపోయాడు. “ఏవిటిది చిన్నయ్యా నువ్వేమన్నా తాగావా? నువ్వెవరివి ఇందులో జోక్యం కలుగ జేసుకోవడానికి!”

“నేనెవడినా! నీలాంటి జంతువును కాను, మనిషిని. ముసలోడు రాత్రంతా పని చేస్తాడు. నిన్న రాత్రయితే అసలు కంటికి కునుకేలేదు. ఏదో పని మిగిలిపోయిందని కొడతావా? ముసిలోడు సొమ్మసిల్లిపోయాడు. చచ్చిపోతేనో?……. మీకిష్టం లేకపోతే ఉద్యోగంలోంచి తీసేయండి. కొట్టడానికి మీకేం పవర్సున్నాయి?” అని  మిలిట్రీ ఊపుతో విరుచుకు పడిపోతూంటే అందరూ నివ్వెరపోయి చూస్తున్నారు. –

“నాకేం పవర్సున్నాయా? అమ్మ రాస్కెల్! ఇంత పొగరు పట్టిందిరా నీకు?” అంటూ విసురుగా మీదికి వెళ్ళాడు.

చిన్నయ్య తర్జని చూపించాడు. “మంచిదికాదు సార్ ! తొందరపడకండి చెప్తున్నాను! నేను పంతుల్ని కాదు ఊరుకోవడానికి ఒంటిమీద చెయ్యి పడిందో ఖైమా చేసేస్తాను….. నేను మిలిట్రీవోడ్నీ!”

అప్పుడప్పుడే తెలివిలో కొస్తున్న దశరథరామయ్య  అమాంతంగా లేని శక్తిని తెచ్చుకుని లేచి ఆఫీసరుకీ చిన్నయ్యకీ మధ్యలో కెళ్ళి “ఊరుకో చిన్నయ్యా, నీకెందుకు? దొరగారూ మీరూరుకోండి! దండం పెడతాను” అంటూ రామారావు చేతులు రెండూ పట్టుకుని ఆపుచేశాడు. 

 “వాట్! నన్ను ఖైమా చేస్తావా?….. నిన్ను…. నిన్ను…… ఏం చేస్తానో చూడు, స్కొండ్రల్!” అంటూ ఉగ్ర నరసింహుడిలా శివాలెత్తిపోతూ నేలని  కసిదీరా ఒక తన్ను తన్ని టెంటు తెర తోసుకుంటూ వెళ్ళి జీపులో కూర్చుని స్టార్టు చేశాడు. 

వెనకాలే దశరథరమయ్య నెమ్మదిగా సర్దేసుకున్నాడు. “తక్కువ వెధవలకి అలుసిస్తే నెత్తికెక్కరూ?….. మధ్య వీడెవడు బోడిగాడు?……. ఆల్ రైట్ ! డిస్మిస్ చేయించేస్తాను వెధవని” అనుకుంటూ ఏక్సిలేటరు దమాయించాడు రామారావు. ఎర్ర దుమ్ము లేపుకుంటూ కేంపువైపు పరుగెత్తింది

కేంపు చేరుతూనే రామారావు స్టెనో టైపిస్టుని దశరథరామయ్యచేత కబురు పెట్టించి డిక్టేషనిచ్చాడు. ఈ సాయంకాలానికల్లా డిస్ట్రిక్ట్ ఇంజనీరుగారికి చేరేటట్టు స్పెషల్ మెసెంజరుచేత ఉత్తరాన్ని పంపమన్నాడు. ఆ

“సాక్డ్ ఆఫ్!…… వెధవ తిరగబడతాడూ” అంటూ ఇంకా ఉప్పెనలా విజృంభిస్తోన్న కోపాన్ని తమాయించుకుని భోజనం చెయ్యకుండా పడుకున్నాడు. 

మెలకువ వచ్చేసరికి బాగా రాత్రి దాటిపోయింది. వంట మనిషి టేబుల్ మీద పెట్టి చల్లారిపోయిన భోజనాన్ని కాస్త ఎంగిలిపడి సిగరెట్టు వెలిగించి ఆలోచనలో పడ్డాడు. నిద్రలో చాలావరకు కోపం చల్లారిపోయింది. మధ్యాహ్నం జరిగిన సంఘటనల్ని తలచుకుంటూ దమ్ము మీద దమ్ము లాగుతూ పచార్లు చెయ్యడం ప్రారంభించాడు. చిన్నయ్య అలా తిరగబడడం తప్పయినా, దూరంగా ఆలోచిస్తే కాస్త న్యాయ సమ్మతమేమో ననిపించింది….. ఔను తను అలా దశరథరామయ్య మీదకి ఫైలెందుకు విసరాలి? కోపం పట్టలేక ఆ పని చేశాడు. అది తప్పు కాదా? తప్పే! ఇంతకీ చిన్న య్యెవ్వడు? ఎందుకు జోక్యం కలుగ చేసుకోవాలి? పాపం ‘ముసలివాడు సొమ్మసిల్లిపోగానే చిన్నయ్య చూళ్ళేక పోయాడు. రక్తం మరిగిపోయింది. సకాలంలో బిల్లు చెయ్యకపోతేనే తనకి అంత కోపం వచ్చింది కదా, సాటి మనిషి మొహం తిరిగి పడిపోతుంటే, అందుకు బాధ్యులైన వాళ్ళమీద చిన్నయ్యకి ఎంతకోపమైనా రావచ్చు. తిరగబడ్డాడు, తనూ రెచ్చిపోయాడు. ఛా …….! చిన్నయ్య చేసిన పని చట్టరీత్యా తప్పయినా, న్యాయదృష్టితో చూస్తే ఆ పరిస్థితిలో మానవత్వం గల ఏ మనిషైనా అలాగే ప్రవర్తించాలని నిర్ధారించుకున్నాడు..

ఆ రాత్రి చిన్నయ్యని కబురు పెట్టి పిలిపించాడు. చిన్నయ్య మామూలుగానే నిబ్బరంగా వున్నాడు. అక్కడ రామారావు చిన్నయ్యా తప్ప మరెవరూ లేరు.

“కూర్చో! ఫరవాలేదు. ఆ కుర్చీలో కూర్చో. స్పాట్ నుండి నడుచుకొచ్చావా పాపం….. – 

“ఫరవాలేదు సార్ , నాకు నడక అలవాటే, మిలట్రీ వాడిని, అయినా ఎంత మైలే గదా?”

“ఔను మిలట్రీ వాడివి, అందుకే నన్ను ఖైమా చేస్తానన్నావు?”

“నిన్ను ఎంతో గౌరవంగా చూసుకుంటానే, ఎందుకలాగన్నావు”. –

“సార్! నన్ను దెప్పి పొడవడానికి పిలిపించారా! మీరే మరొక్కసారి ఆలోచించుకోండి సార్, అప్పుడు మీకే తెలుస్తుంది. మీరు చేసిన పని తప్పో కాదో పంతుల్ని అలా ఫైలుతో కొట్టడం న్యాయమేనా? ఒక్క ప్రాణం సొమ్మసిల్లి పోయాడు గదా! మీ తండ్రిగారే ఆ పరిస్థితిలో ఉంటేనో…….”

చిన్నయ్యా! నీకు తెలుసు గదా, నేను కోపిష్టివాడ్నని, అరుస్తాను. గాని కరవను . అరిచే కుక్కని మాత్రమే! నేను చేసిన పని తప్పే ఐనా నా కోపం తగ్గిం తరువాత చేస్తే నేనొప్పుకోనా, నేను మనిషిని కానా?….. సరే, అయిందేదో అయిపోయింది. నువ్వు కోపంలో ఏదో అన్నావు. నేనూ ఏదో అన్నాను……. సరే, అన్నీ మరిచిపో, మనసులో పెట్టుకోక. ఈచూట చెబుదామనే పిలిపించాను. పోయి పడుకో చాలా రాత్రయింది. “

“గుడ్ నైట్ సార్!” అని సెల్యూట్ చేసి బైటికొచ్చాడు. “భేష్! ఏం మనిషి? తన తప్పని తెలుసుకున్న తరువాత తరతమ బేధం చూడకుండా, జీపు డ్రయివరునైన నన్ను పిలిపించి తప్పొప్పుకున్నాడు. కుర్రోడైనా దేవుడు. సివిలోళ్ళలో తప్ప పుట్టాడు. అని లోలోన అభినందించుకుంటూ తన టెంటువైపు నడిచాడు మిలట్రీ మాన్ చిన్నయ్య..

ఆరోజు ఉదయం అనుకోకుండా డిస్ట్రిక్ట్ ఇంజనీరుగారు. కేంపు కొచ్చారు. అంతా ఎదురు వెళ్ళి వాళ్ళని తీసుకొచ్చారు. పెద్ద ఇంజనీరు గారికి, అతని సిబ్బందికి – ప్రత్యేకమైన వసతి, భోజనం ఏర్పాట్లు వెంటవెంటనే చేయించారు.

భోజనాలైన తరువాత పదకొండు గంటలవేళ, ఇంజనీరిద్దరూ మేపులు ముందు పడేసుకుని ఏవేవో చర్చలు జరిపారు. అన్ని కేంపులలోకంటే ఈ కేంపులో పని చురుగ్గా పకడ్బందీగా సాగుతోందని మెచ్చుకున్నారు పెద్ద ఇంజనీరుగారు.

“రామారావుగారూ! మీ అకౌంటెంటు దశరథరామయ్యనీ, అదెవరు చెప్మా – ఆ జీపు డ్రయివరు – అదే చిన్నయ్యగదూ అతన్ని కబురు పెట్టండి”.

దశరథరామయ్య ఎప్పుడూ లేంది, గెడ్డం శుభ్రంగా గీసుకొని పంచలో చొక్కా టక్ .. చేసి, ఎప్పటిదో పాత కోటు వేసుకొని, అతి వినయంగా చేతులు కట్టుకొని దొరగారముందు నిలబడ్డాడు. చిన్నయ్య మిలట్రీ ఎటెన్షన్  ఫోజులో సెల్యూట్ చేసి నిలుచున్నాడు. అతనివైపు రెండు మూడుసార్లు ఎగాదిగా చూసారు పెద్ద దొరగారు.

“ఇతను మిలట్రీ……..” అని అడగబోతుండగా.. “అవును సార్, ఇతను ఎక్స్ మిలటరీ మాన్!” అని రామారావు చెప్పాడు.

ఆమాట వినీ విననట్టుగా ఎదురుగా వున్న దశరథరామయ్య నుద్దేశించి “చూడండి ఎకౌంటెంటుగారు మీ పనిని మెచ్చుకుని మీ కేసు అసిస్టెంటు ఇంజనీరు రికమెండ్ చేసారు. మీకు మరో సంవత్సరం ఎక్సటెన్షన్ ఇస్తున్నాను. Prove yourself to be a worthy son to the country అంటూ లేచి దశరథరామయ్యని షేక్ హేండ్ చేసారు. 

“అంతా తమ దయ సార్. చిన్నదొరగారు, నా పరిస్థితిని చూసి రికమెండు చేస్తుంటారు” అని ఉక్కిరి బిక్కిరైపోతూ ఆనందంతో మరి మాట్లాడలేక కళ్ళంట జలజల నీళ్లు  కార్చాడు.

No No you deserve it I say అని అన్నారు. రామారావు ఓబులు మీద వేపరు వెయిటు తిప్పుతూ. – “మీరు చాలా మంచివారు సార్, పాపం ముసలాయనకి ఇంత తిండి పెట్టారు. ఆయన రాత్రింపగళ్ళు పని చేస్తారు సార్” అని మధ్యలో చిన్నయ్య చెబుతూంటే డిస్ట్రిక్ట్ ఇంజనీరుగారికి మంటెక్కింది.

“చూడూ, ఒకరితో మాట్లాడుతున్నపుడు మధ్యకి రాకూడదు అది డీసెన్సీకి వ్యతిరేకం. మళ్ళీ మిలట్రీ వాడ్నంటావు? ……” అంటూ చిరాగ్గా చిన్నయ్యవైపు కస్సుమని లేచాడు. వెంటనే మళ్ళా మాట మార్చేసి దశరథరామయ్య నుద్దేశించి —

“ఇంకా నాలుగయిదు కంట్రాక్టర్ల బిల్లులుండిపోయాయి. ఈ నెలాఖరులోగా కంప్లీట్ చేసేయండి. చాలా డిలే అయిపోయాయి. అన్నట్టు చెప్పడం మరచిపోయాను. రామారావుగారూ, మీ కేంపుకు జనరేటరు కోసం మాట్లాడాను. చీఫ్ ఇంజనీరుగారు ఒప్పుకున్నారు. మరో నెల రోజులలో మీ కేంపుకి కరెంటు వస్తుంది”..

“థేంక్యూ సార్!” అన్నారు రామారావుగారు.

“ఇదిగో; నీ పేరేంటన్నావు …… అదే; చిన్నయ్య, ఇప్పుడు నువ్వు మాట్లాడుదువు గావి….. అసలు ముఖ్యంగా నీ పనికోసమే నేనొచ్చారు. ఇంతకుముందే రావలసింది. కలకత్తా వెళ్ళడం వల్ల రాలేకపోయాను….. ఊఁ; నువ్వేం పని చేస్తుంటావు!”

“జీపు డ్రయివర్ని సార్;”.

“వారం రోజుల క్రితం చిన్నదొర గారు బ్రిడ్జి ఇన్ స్పెక్షనుకి వెళ్ళినప్పుడు అతన్ని ఖైమా చేస్తానని అన్నావట కదూ?”

“యస్సార్”

ప్రక్కనున్న రామారావు చటుక్కున నాలిక్కరుచుకుని కంగారు పడిపోతూ, ‘నో  సార్; అది నేను……”

“వెయిట్ ప్లీజ్ …. అతన్ని మాట్లాడనివ్వండి. నువ్వు కైమా చేస్తానని అనడాన్ని ఒప్పుకుంటున్నావు కదూ;”

“యస్సార్;”

 “అది తప్పేనా?”

“ముమ్మాటికీ కాదు. చిన్న దొరగారు దశరథరామయ్యగారిని ఫైలుతో మొగం మీద కొట్టారు. అతను సొమ్మసిల్లి పడిపోయారు……. అలా చేయడం తప్పుకాదా …… తప్పో కాదో చిన్న దొరగార్నే అడగండి, నేను మధ్యలో కలగ జేసుకున్నాని నా మీదికి పిడికిలి బిగిస్తూ ఒచ్చారు. నా ఒంటిమీద చెయ్యిబడితే కైమా చేసేస్తానన్నాను, నేనే కాదు నా పరిస్థితిలో నున్న ఏ మగాడైనా అంటాడు”..

“అంటే దొరలు గాజులు తొడిగించుకున్నారనేగా నీ వుద్దేశం. అకౌంటెంటుగారికి చిన్న దొరగారికీ మధ్య ఘర్షణ నీకే విధంగాను సంబంధించింది. కాదుగదా? అనవసర విషయాల్లో జోక్యం కలుగజేసుకోవడమే కాక, నీ పై అధికారిని ఖైమా చేస్తానని బెదిరించడం మోస్ట్ ఇన్ సబార్డినేషన్…… తప్పు……. నువ్వు కాదంటావా?”

“రూలు ప్రకారం తప్పే కావచ్చు గానీ మనిషిగా ఆలోచిస్తే అది తప్పు కాదు సార్; సాటి మనిషికి సంబంధించిన విషయం “.

“మీరు దగ్గరే ఉన్నారు కదూ? మీరేమంటారు దశరథరామయ్యగారూ! మీరు తప్పు కాదంటారా!” అని దశరథరామయ్యని ప్రశ్నించారు.

నిల్చున్నవాడల్లా రెండడుగులు ముందుకు వేసి. పెద్ద అపచారాన్ని వివరించి చెప్తున్నట్టు కళ్ళు పెద్దవి చేసి. “తప్పా, తప్పున్నరా సార్! అది నాకు, చిన్న దొరగారికి సంబంధించిన విషయం. నేను తప్పు చేస్తే కోపం పట్టలేక దొరగారు ఏదో ఫైల్తో కొట్టారే అనుకోండి. అది తప్పా? నా మొహం! ఐనా మధ్య ఈ ఆసామికెందుకు! పిల్లలు తప్పు చేస్తే తండ్రులు మందలించరా సార్ ? అది తప్పా? ఆఫీసు పనుల్లో గుమస్తాలకీ, ఆఫీసరుగార్లకి మధ్య ఇటువంటి చిన్న చిన్న తగాదాలు జరగటం పరిపాటే, ఐనా చిన్న బాబుగారు నా మీద ఫైలు విసిరారంటే, అతనికి నామీద వ్యక్తిగత ద్వేషమా? కందకు లేని దురద బచ్చలి కన్నట్టు. ఇతగానికి ఎక్కర్లేని రోషం వచ్చి కారుకూతలు కూస్తూ దొరగారి మీదికి వెళ్ళబోతాడా? నేను మధ్యలో దూరి ఆపాను బాబూ? మిలట్రీ బుద్ధి పోనిచ్చుకున్నాడు కాదు. ఎంత ఇన్ సబార్డినేషను. చిన్న దొరగారు ధర్మరాజులై పోయారు. కాబట్టి సరిపోయింది. అదే మా కాలంలో లాటి ఇంగ్లీషు దొరలయుంటేనా అక్కడే గుండేసి కొట్టిస్తారు” అంటూ ఏకబిగిని చెప్పాడు. .

ఇది వింటున్న మిలట్రీ చిన్నయ్య నీరుకారిపోయాడు. తన కాళ్ళ క్రింద నేల కూలిపోతున్నట్టు అనిపించింది. అతను చెప్తున్నదంతా మతిపోయిన వాడిలా వింటూ నిల్చున్నాడు. “ఐతే నేను చేసింది  తప్పా పంతులు బాబూ!” అనగలిగాడు.

“తప్పా…… తప్పున్నరా, ఇంకా మెల్లిగా అంటావ్!” అన్నాడు, ఆ ప్రయత్నంలో ముఖం పక్కకి తిప్పుకుంటూ, ఇంత సేపూ ఇదంతా వింటున్న రామారావుగారు రెస్ట్ లెస్  గా మధ్యలో అందుకొని,

“Excuse me Sir : నేను తొందర్లో కోపంలో చిన్నయ్యమీద రిపోర్టు పంపేశాను గానీ, he is a nice man : దూరంగా ఆలోచిస్తే నాదే తప్పండి. తరువాత గొడవలన్ని సర్దుకున్నాయి. రిపోర్టు విషయమే నేను మర్చిపోయాను. I want to withdraw the report…….

“No you cannot, I view this most seriously…… చిన్నయ్యా . ఈవేళ సాయంకాలంనుంచీ నీ ఉద్యోగం మాకు అవసరం లేదు. ఈ క్షణమే నీ సెటల్ మెంట్ పెకం తీసుకోవచ్చును. Yes you can go now దశరథరామయ్య గారూ మీరుకూడ వెళ్ళవచ్చును” పెద్ద దొరగారు త్వరత్వరగా తేల్చేశారు.

“యస్ సార్” అని బూట్లు ఠకాయించి  సెల్యూట్ చేసి బైటకు వెళ్ళిపోయాడు చిన్నయ్య.

రామారావు పెద్ద దొరగారిని చాలా బ్రతిమాలాడు. తన సర్వీసులో ఎప్పుడు ఎవర్నీ బ్రతిమాలనంతగా చిన్నయ్య కోసం బ్రతిమాలాడుగానీ దొరగారు వినలేదు. ఇన్ సబార్డినేషన్ ఇవాళ మీకు, రేపు నాకు అవుతుంది. మిస్టర్ రావ్! నువ్వింకా కుర్రాడివి; ఇలాంటి ఆర్గుమెంటేటివ్ స్టాఫ్ ని ఎక్కడికక్కడ నొక్కెయ్యకపోతే నెగ్గలేం…. టేకిట్ ఈజీ……. అంటూ అప్పటికే స్టెనో సిద్ధం చేసిన చిన్నయ్య డిస్మిసల్ ఆర్డర్స్ మీద పరపర సంతకాలు పెట్టేసి జీపెక్కి వెళ్ళిపోయాడు.

సూర్యుడు పడమట కొండల్లోకి దిగిపోయాడు. చిన్నయ్య డబ్బా డవాలా అన్నీ కిట్ బేగ్ లో వేసి కట్టేసి వీపుకి తగిలించుకున్నాడు హరికెన్ లాంతర్ని. వాటర్ బాటిల్ కూడ వీపుని వేలాడేసుకున్నాడు. చూడ్డానికి ఉద్యోగం పోయినవాడిలా లేడు. యుద్ధంలో కేంపు మారుతున్న మిలట్రీ సోల్జర్ లాగున్నాడు. విచారంగాని, దిగులుగాని మచ్చుకైనా ముఖంలో కనిపించటం లేదు. జీపు తాళాలు ఇచ్చేస్తూ, ఇంజనీరుగారికి ఆఖరిసారిగా సెల్యూట్ చేశాడు. రామారావు చిన్నయ్య ముఖంలోకి చూడలేక తలదించుకున్నాడు.

“ఎందుకు బాబూ బాధపడతావు……. నువ్వు కుర్రోడివిగానీ, దేవుడివి  బాబు; ఒకసారన్నావు గాపకముందా, అరిచే కుక్కనని చస్ సువ్వెందుకు కుక్కవయ్యావు బాబూ? పులి లాంటోడివి. రాజా జాతి. నీ గుండె మైదానంలాంటిది నిన్ను అంటిపెట్టి బ్రతుకుతున్న మేము కుక్కలమే, నక్కలమే; నువ్వు సివిలోళ్ళలో తప్ప పుట్టావు. నేవొస్తాను బాబూ” అంటూ అక్కడినుండి వచ్చేశాడు.

చిన్నయ్య వెళ్ళిపోతున్నాడని తెలిసి ఆ కేంపులోని జనమంతా గుమిగూడిపోయారు. అందరితోనూ నవ్వుతూ షేక్ హేండ్ ఇస్తున్నాడు. కొందరు కంటతడి పెడుతూండటం గమనించి, “ఏమి సివిలోళ్ళయ్యా, నేను చచ్చిపోతున్నానా ఎందుకలాగై పోతారు…… వారెవ్వా…… అంటూ వీపులు చరుస్తున్నాడు..

“మంచోడిని ఉద్యోగం నుంచి తీసేశారు. ఈ ఆఫీసర్లకు పెద్ద రోగం రాదా?” అని ఆఫీసర్లని రామారావుకి రాని ఆరవం భాషలో తిడుతూ చిన్నయ్యకి గ్లాసుడు మజ్జిగ అందించింది కళ్యాణ రామన్ గారి ద్వితీయ కళత్రం.

ఇంతలో కారం అటుకులు పొట్లం కట్టి పట్టుకొచ్చిన సింగు గారి భార్య ఆ పొట్లం అతని సంచిలో పెడుతూ – “హే! మిలట్రీ మాన్ హమ్ సబ్ లోగ్ కో చోడ్ కార్ కహా జాతే హో!” అని చిన్నపిల్లలా బావురుమంది.

ఇంతలో ఎదురు గుమ్మం దగ్గర పంతులమ్మ, అమ్మాయి నిల్చున్నారు. “చిన్నయ్యా? చీకటి పడిపోయింది, ఇప్పుడెక్కడికెళతావు. ఈ రాత్రికి మా ఇంట్లోనే భోంచేసి పడుకో; రేప్పొద్దున్నే వెళ్ళొచ్చును” అంది పంతులమ్మ చిన్నయ్యకి ఎదురుగా వెళ్ళి.

“ఒద్దమ్మా! మరిక్కడ ఎందుకు? పోతాను……. అని లోపలికి మంచం మీద పడుకునున్న పసిగుడ్డు వైపు  తొంగి  చూసి, “ఒరేయ్ బుల్లోడా! పెద్దాడివైతే ఈ సివిలోళ్ళలో చేరిపోకురోయ్ నాలాగ మిలట్రీలో చేరు” అంటూ చిన్న విజిలేశాడు.

“నిన్ను ఉద్యోగంలోంచి తీయించేసిన వాళ్ళకి తప్పక నీ ఉసురు తగుల్తుంది” అంటూ దుఃఖాన్ని దిగమింగుకుంటోంది పంతులమ్మ గారు. చిన్నయ్యని చూడలేక. మంచం మీద నిద్రపోతున్న బిడ్డని చూస్తూ జలజల కన్నీరు కారుస్తోంది పంతులుగారమ్మాయి.

దశరథరామయ్య జాడ ఎక్కడా లేదు, ఎక్కడో నక్కలా జారుకున్నాడు.

చిన్నయ్య కేంపు  విడిచి రోడ్డెక్కి పోయాడు. జీపుమీద హరికెన్ లాంతరూ, వాటరు బాటిలూ ఒకదాన్నొకటి కొట్టుకుంటూ టకటకలాడటం కర్ణాకర్ణిగా వినిపిస్తోంది. వెన్నెల పొడిచి పిండారబోసినట్టుంది.

టెంటు  ముందు నిల్చున్న అసిస్టెంట్ ఇంజనీరు రామారావుగారికి రోడ్డుమీద నడుస్తున్న చిన్నయ్య వెన్నెట్లో స్పష్టంగా కనిపించాడు.

ఇంతలో హఠాత్తుగా “గాండ్రి – గాండ్రి”మని పులి గర్జించింది. “అమ్మో……. పులి….. చిన్నయ్య”, అంటూ టెంటు లోంచి పంతులమ్మ పరిగెత్తుకొచ్చి చూసింది.

నిమ్మళంగా అసలు పులి అరుపు వినపడనట్టే చిన్నయ్య నడుచుకుపోతున్నాడు.

అతని ధైర్యానికి నిర్ఘాంతపోయి చూస్తూండగా ఇంతలో మరో వికృతమైన అరుపు వినిపించింది.

“బ్లోవ్…… బ్లోవ్……. వ్ …… ……” వఱడు అరుస్తోంది.

నడుస్తున్న చిన్నయ్య అమాంతంగా ఆగిపోయాడు. ఉలికిపడి, అలా ఒక క్షణం సేపు నిలబడిపోయి, తిరిగి గబగబా నడక సాగించాడు. ..

పంతులమ్మగారు చిన్నయ్యనే చూస్తూండిపోయారు. పులికి జడవని చిన్నయ్య వఱడుకి జడిసిపోయాడు. డౌను దిగిపోయిన తరువాత మరి చిన్నయ్య కనిపించలేదు. పడుకున్నాడే గాని రామారావుకి నిద్ర పట్టలేదు.

అర్థరాత్రి గడిచాక దశరథరామయ్య యిల్లు చేరుకున్నారు. ఆ రాత్రి తెల్లవార్లు “బ్లోవ్ ! బ్లోవ్ ! బ్లోవ్ ! “మని  వఱడు  అడవిలో అరుస్తూనే ఉంది.

• ఆంధ్రజ్యోతి 3 సెప్టెంబర్ 1971